بازگشت
سخنی چند پیرامون ولایت بدخشان
تهیه کننده : محمد الله تهیه کننده : محمد الله " نصرت "

 

 

بسمه تعالی

 در شمال شرق افغانستان موقعیت داشته که درای 28 واحد اداری (ولسوالی) میباشد. مساحت آن ( 47,403 )  متر مربع دارای ( بیشتر از یک میلیون )  نفوس میباشد که هم سرحد به کشور پاکستان , تاجکستان , چین و ولایت تخار میباشد. زبانهای رایج ان فارسی ازبکی، شغنی , وخی,  بلوچی, اشکاشمی   و یک اقلیت کم از قوم گجر در آن زیست مینمایند میباشد. ولایت بدخشان یک منطقه کوهستانی بوده و بعضی نقاط آن هموار و قسمت اعظم آن از تپه ها و کوه ها و دره ها تشکیل گردیده است.

که مرکز آن شهر فیض آباد میباشد، شهر فیض آباد با ولسوالی های یفتل , شهربزرگ , ارگو وبهارک همسرحد میباشد.

ولسوالیــها شامل اینها اند:  

1 - اشکاشم

2 -  خاش

3 -  بهارک

4 -  شهدا

5 -  شغنان

6 -  مایمی

7 -  نسی

8 -  شکی

9 -  کوف آب 

10 -  خواهان

11 -  راغستان

12 - کوهستان

13 -  یاوان

14 -  یفتل پایان

15 - شهر بزرگ

16 -  ارغنجخواه

17 -  ارگو

18 -  درایم

19 -  تشکان

20 -  کشم

21 - تگاب کشم 

22 - جرم

23 –  کران و منجان

24 -  یمگان

25 - وردوج

26 - زیباک

27 - واخان

28 – یفتل بالا 

   بازسـازی:

بازسازی متوازن درین ولایت صورت نگرفته است,اصلا اثر بازسازی به مشاهده نمی رسد و اگر به مشاهده میرسد بسیار اندک است.

1- تطبیق پروژه ها خیلی بطی و غیر بنیادی است.

2- در بعضی مناطق بدون در نظر داشت اولویت زیر تاثیر عناصر با نفوذ پروژ ها پلان گذاری میشود.

3- فاصله بین بعضی مراکز ولسوالی ها  و مرکز  به دو هفته میرسد اما حکومت هیچگونه توجه در زمینه نکرده است .به همین علت این ولایت بلند ترین سطح مرگ و میر مادران را دارد تنها شفاخانه مرکزی بدخشان برای مردم غیر قابل دسترس است.

4-این ولایت 50% آب افغانستان را دارد اما یک فیصد ان به منظور استفاده داخلی استفاد ه نمیشود.این درحالی  است که مردم بدخشان از نعمت برق محروم هستند.

اقتصاد مردم:

مردم ولایات شمال شرق عمد تآ زراعت پیشه و مالدارهستند:

1-متاسفانه خشک سالی و حوادث طبعی تاثیرات منفی را در زندگی مردم به بار اورده است.

2- مالداری در اثر کمبود چراگاها و استفاده چراگاها توسط کوچی ها روبه ضعف و ازبین رفتن است.

3- دریا های این مناطق در فصل های آب خیزی , زمین های زراعتی و مناطق مسکونی را تحدید و تخریب نموده است.

4-معادن ولایت بدخشان  توسط اشخاص غیر مسؤل استخراج شده و عواید ان به نفع حلقات خاص استفــــــــــــــاده میشود.

امور اجتماعی و معارف:

  1- عدم اشتغال و کار باعث شده تا فقر به حالت زندگی مردم مسلط شود.

  2- عدم حضور و مشارکت مردم در نظام سیاسی و دولتی .

   3- عدم توجه به رشد فرهنگی و معارف در قراء و قصبات  بیشتر از مرکز دیده میشود.

   4- نقش زنان در این ولایات بطور شاید وباید در عرصه های زندگی اجتماعی متبارز نیست. بدلیل فاصله طولانی زمان جنگ از نعمت علم وسواد محروم مانده اند بنا ء  توقع میرود تا دولت در ایجاد زمینه های رشد معارف اناث و زمینه های کاری توجه جدی مبذول دارد.

 5 - پوهنتون ها و تحصیلات عالی در این ولایات ایجاب مینماید مطابق به تشکیل ساختمان ان تکمیل گردد.

   6 -عدم مصروفیت سالم برای جوانان ونوجوانان باعث رشد فساد اخلاقی و اجتماعی گردیده است.

معلومات عمومی راجع به یکی از ولسوالی های ولایت بدخشان ( ولسوالی اشکاشم) که در قسمت شرق زیباک  ولایت بدخشان موقعیت دارد وبا ولسوالی های زیباک ، واخان ،  شغنان و ولسوالی اشکاشم بدخشان تاجکستان همرز بوده و در حدود (   250  ) کیلو متر از مرکز فاصله دارد و دارای (12850  )  نفوس 45  قریه میباشد، %95 مردم ولسوالی اشکاشم  پیرو مذهب اسماعیلیه  و یا از جماعت ( کریم آقا خان رهبر یا پیشوا اسماعیلیان ) جهان میباشند،  و لسوالی اشکاشم از دو نوع اقلیم برخودار است گرم وسرد  ساحه مرکز آن در جریان زمستان بسیار سرد و در جریان تابستان بسیار گرم میباشد ولی نواحی اطرف آن در هردو موسوم سرد میباشند بعضی از قسمت های آن تا پنج ماه از برف پوشیده میباشد مانند قریه جات گل باغ ،سفید سنگ زواردره وغیره مرکز این ولسوالی درحدود 50 کیلو متری مرز مشترک افغانستان و کشور دوست و هم زبان ما تاجکستان واقع گردیده است که با ناحیه اشکاشم ولایت بدخشان کوهی  هم مرز میباشد. این منطقه را دریای آمو (پنج) که از پامیر افغانستان سرچشمه گرفته از هم جدا کرده است. 

زراعت: مردم این ولسوالی عمومآ زراعت پیشه اند و بالای زمین های خویش کار مینمایند. قسمت مرکزی این ولسوالی هموار بوده و اطراف آن مرتفع و کوهستانی میباشد.

محصولات زراعتی این ولسوالی قرار ذیل اند.

1 – گندم

2– جو

3 – مشنگ

4– باقلی

5 – کچالو

6 – لوبیا

مردم این ولسوالی اکثرآ با پالیز کاری مصروف اند و در اول تابستان آنرا به زمین پاش میدهند ودر ماهای آخر تابستان مصولات خویش را که عبارت از تربوز وبعضی سبزیجات دیگر میباشد بدست میاورند.

باغ داری درین ولسوالی:

مردم  این ولسوالی به تربیه باغ و شاندن نهال بسیار علاقه مند بوده و در موسوم بهار همه به نهال شانی مصروف اند و درختان این ولسوالی به دو بخش تقسیم میشوند مثمر و غیر مثمرکه قــــــرار ذیل انــــــد.

درختان مثمر آن عبارتند از:

 1- زردالو

 2 – آلو بالو

3 – شفتالو

4 – سیب

5 – ناک

6– انگور

7 – چهار مغز

درختان غیر مثمر آن عبارتند از:

1 – بید

2 – عرعر

3 – چنار

4 – سفید دار  و غيره

مالداری:

مردم ولسوالی اشکاشم از نگاه مالداری مانند دیگر ساحات بدخشان مصروف نگهداری و تربیه مواشی میباشند.

قریه جات اطراف این وسوالی:  اکثر مردم به تربیه حیوانات از قبیل گوسفند , بز , گاو , اسپ و دیگر انواع حیوانات مصروفند مردم این نواحی به تربیه اسپ زیاد علاقه دارند بخصوص اسپ های بزی.

مردم مرکز این ولسوالی پیش از انقلاب به تربیه بز و گوسفند مصروف بودند ولی در جریان جنگ های ویرانگر دست از رمه داری کشیدند, اما خوشبختانه بعد از ختم جنگ های گروهی مردم دوباره به تربیه مواشی علاقه مند شدند. تربیه اسب و مرکب در مرکز این ولسوالی مساعد نبوده چون یک مرضی بنام دلزنک شیوع کرده و باعث مرگ زیادی درین دونوع حیوان میگردد که تا هنوز مردم نتوانستند ازین مرض جلوگیر نمایند. و دولت هم تا حال کدام اقدامی به جلو گیری ان نکرده است.

ولسوالی اشکاشم  قراریکه قبلا ذکر نمودم همسرحد با اشکاشم بدخشان  تاجکستان میباشد که مرز بین این دو منطقه را دریای آمو تشکیل میدهد مردمان این دو مناطق پیش از حمله روسها به آسیای میانه باهم بسیار مراودات داشتند اکثرآ یک برادر این سوی دریا و برادر دیگر آنسوی دریا بودند ولی با هم همیشه در تماس بودند حتا در مراسم خوشی و جشن های سال نو با هم یکجا میشدند. اما بعد از تسلط روسها به این مناطق روابط مردمان هردو طرف آمو  دریا قطع گردید.

دولت مردان این ولسوالی درین راستا و باز سازی هیچ توجه نیز ننموده اند.

- راه های که این ولسوالی را به مرکز وصل مینماید خیلی صعب العبور بوده و درجریان زمستان مردم به مشکل به مرکز سفر مینمایند امکان پذیراست و همه ساله تعداد زیادی از اموال تجار این ولسوالی در منطقه به نام اوجلینگ که دشت وسیع الساحه که  تقریباً 150 کیلو متر عرض دارد به دریا واژگون شده وغرق میشوند که گاهی شامل حال انسانها هم میگردد. مردم این مناطق به علم و تحصیل علاقه فراوان داشته اما نبود استادان مسلکی و نبود مواد درسی حتی مانند سایر مناطق افغانستان از نبود تعمیر مکاتب کافی رنج میبرند ولی با انهم کوشش مینمایند اولاد های شانرا غرض تحصیل به شهر فیض اباد مرکز ولایت یا شهر ها دیگر افغانستان  بفرستند تا تحصیلات شان را به پایه اکمال برسانند با انهم تعدادی هستند که فرزندانشان را از ادامه فراگیری دانش مانع میشوند.

 ولسوالی اشکاشم برای مالداری , کشت و زراعت , کشت خربوزه وتربوز باغ و باغداری خیلی مساعد میباشد ولی این ولسوالی بخاطر نبود امکان فنی هنوزهم از نور برق که یک چیز حیاتی ومبرم به شمار  میرود مستفید نگردیده و مردمان این منطقه هنوزهم از ارکین استفاده می نمایند. مرکز این ولسوالی سطح هموار داشته ولی اطراف ان از کو ها و تپه ها تشکیل شده است.

- مردم مرکز این ولسوالی از نظر آب اشامیدنی به مشکل جدی روبرو میباشند برای زمین های زراعتی آب کافی وجود دارد ولی به  لحاظ  نداشتن وسایل  درست مردم به درستی نمی توانند کشت خوبی بدست بیاورند هرچند زمین های آبی این منطقه یک فصله میباشد به آنهم مشکلات بسیار را متحمل می شوند.

در اطراف این ولسوالی آبهای فروان جاری است ولی نسبت نبود امکانات مردم ازین آبهای سرشار استفاده کرده نمی توانند در صورت اعمار بند های آبگردان و نهر ها دهقانان میتوانند حاصل خوبی بدست بیاورند زمینهای زراعتی آن به کشت مساعد میباشـد.

با  احترام


July 28th, 2009


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي